Mới cập nhật..
Công cụ, thang điểm
Đánh giá triệu chứng dinh dưỡngNgười béo (> 18 tuổi), không sở hữu thai dựa theo mức sử dụng NRS(Nutritional Risk Screening)Công cụ, thang điểm
HFA-PEFF scoreƯớc tính năng lực suy tim ở căn bệnh nhân bao gồm phân suất tống máu bảo tồn trên khôn xiết âm tim (HFp
EF)Công cụ, thang điểm
H2FPEF scoreƯớc tính tài năng suy tim ở dịch nhân gồm phân suất tống máu bảo tồn trên vô cùng âm tim (HFp
EF)Công cụ, thang điểm
500+ trường đoản cú vựng giờ đồng hồ anh chăm ngành y tế thông dụngCải thiện giao tiếp tiếng anh y khoa
Tiếng anh y khoa
GIỚI THIỆU LỜI NÓI ĐẦU THUẬT NGỮ CÓ NGUỒN GỐC HY LẠP VÀ LA TINH TỪ PHỔ THÔNG với NGHĨA CHUYÊN NGÀNH TỪ VIẾT TẮT từ bỏ viết tắt vay mượn sinh sống tiếng Anh y học tập Từ viết tắt phổ cập trong giới y học Từ viết tắt vào một phiên bản kiểm tra sức khỏe TỪ ĐỒNG NGHĨA (SYNONYMS) GHÉP NHÂN DANH (EPONYMS) TỪ ĐỒNG NGHĨA VỚI GHÉP NHÂN DANH TỪ DỄ GÂY SỰ NHẦM LẪN (CONFUSABLE WORDS) các từ tắt trong y khoa dễ khiến cho sự nhầm lẫn trong dịch những cặp từ tiếng Anh y khoa rất dễ khiến cho nhầm lẫn vào dịch tiền tố “hyper” cùng “hypo” cội từ “ureter(o)” và urethr(o)KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO
Việc dịch thuật ngữ y học từ tiếng Anh thanh lịch tiếng Việt là 1 lĩnh vựcchuyên ngành đầy thử thách nhưng lý thú vào dịch thuật học. Tuy nhiên,ở các trường nước ngoài ngữ trên Việt Nam, dịch thuật siêng ngành nói chungvà dịch thuật y học nói riêng chưa được chú trọng một bí quyết đặc biệt. Mụcđích bao gồm của bài báo là phân tích với xem xét những các tinh tế ngôn ngữvà ngữ dụng về ngữ vực với thuật ngữ y học tiếng Anh vào dịch thuật. Bàibáo cũng cung ứng một số phương thức nhắc nhở để dịch những thuật ngữ y học.Tác giả mong muốn bài báo với lại ý nghĩa sâu sắc thực tiễn cho sinh viên ngành yvà phần lớn ai cân nhắc dịch thuật y học.
Từ khóa: thuật ngữ y học; dịch thuật y học; dịch thuật siêng ngành; từviết tắt vào y học; ghép nhân danh.
The translation of medical terms from English into Vietnamese is afascinating but challenging subject area in translation studies. However, in
Vietnamese colleges and universities, specialised translation in general andmedical translation in particular get very little special attention. An aim ofthe study is lớn analyse and consider linguistic & pragmatic aspects ofregisters and medical terminology in translation. Some suggestedprocedures for translating medical terms are also provided in the paper. Itis hoped that the paper is of practical significance to medical students andto those who are interested in medical translation.
Keywords: medical terminology; medical translation; specialisedtranslation; medical abbreviations and acronyms; eponyms.
Dịch thuật chăm ngành là thành phần đặc biệt trong dịch thuật học.Trong dịch thuật chuyên ngành, dịch thuật y học đóng góp một sứ mệnh quantrọng và được đàm luận khá nhiều trong nghành nghề dịch vụ dịch thuật Anh-Việt và
Việt-AnhPhước Vĩnh gắng (9)> và rất nổi bật nhất trong nghành nghiên cứu này có côngtrình “Dịch Thuật Văn bản Khoa Học” của lưu Trọng Tuấn (7). Tuy nhiên,việc học tiếng Anh y học tập tại các trường y với và phương châm dịch thuật y học tập tạicác trường đại học ngoại ngữ ở nước ta khá mờ nhạt. Cũng chính vì vậy, trongbài báo này, shop chúng tôi phân tích những thuật ngữ y học, dùng kiến thức và kỹ năng về gốctừ, hậu tố, chi phí tố và các đặc trưng của ngôn từ y học như từ phổ thôngmang nghĩa chăm ngành, tự viết tắt, từ bỏ đồng nghĩa, ghép nhân danh, đồngthời cung cấp một số phương thức nhắc nhở để dịch thuật ngữ y học. Chúng tôihy vọng nghiên cứu và phân tích này đã góp một phần nhỏ cho dịch thuật nói bình thường vàdịch siêng ngành y nói riêng.
Theo Alison <2>, gần ¾ thuật ngữ y học tập tiếng Anh có bắt đầu từ tiếng
Hy lạp với La tinh cổ mà các gốc từ (roots) vốn là các đại lý của trường đoản cú Hy lạp/Latinh đó. Có thể nhận thấy một số trong những gốc từ bỏ Hy lạp và La tinh ở các phần tử cơthể như “ophthalm-”/“ocul-” (eye: mắt); “mast-” /“mamm”- (breast: vú); “thorac-” /“pect-” (chest:ngực); “phleb-” /“ven-” (vein: tĩnh mạch); “oophor-” /“ovar-” (ovary: phòng trứng), v.v. Ưu điểm thứ nhất dễ nhậnthấy của hệ thuật ngữ này là vì thuộc về giờ đồng hồ Hy lạp với La tinh cổ nênkhông biến đổi (xưa viết ra làm sao nay viết như thế ấy); hơn nữa lại đượcsử dụng phổ biến trong cộng đồng y học trên trái đất nên được coi như nhưngôn ngữ “quốc tế”. Kế đến, theo những nhà nghiên cứu thuật ngữ giờ Anhy học, nếu tín đồ học/đọc/dịch tiếng Anh y học biết nghĩa của từng bộ phậnnhỏ rộng thì có thể ra suy ra mắt được nghĩa của một thuật ngữ. Ví dụ như thuậtngữ y học như carditis (viêm tim), cardialgia (đau vùng tim), cardiocele(thoát vị tim), cardiodynia (đau vùng tim), cardiopathy (bệnhtim), cardiophobia (chứng sợ mắc căn bệnh tim), cardioplegia (làm liệt tim)…đều tất cả gốc trường đoản cú cardi- (heart: tim) và những hậu tố chỉ bị bệnh hay triệu chứngnhư -itis (viêm), -algia (đau, sự khó khăn chịu), -cele (thoát vị, lồi), -dynia (đau,sự cực nhọc chịu), -phobia (nỗi sợ), -plegia (đột quỵ, liệt). Những thuật ngữ khácliên quan mang lại hệ tim mạch như cardiotomy (thủ thuật mởtim), cardiectomy (th/th cắt quăng quật tâm vị), cardiorrhaphy (th/th khâutim), cardiocentesis (th/th chọc tim), cardioplasty (th/th tạo hình thựcquản/tâm vị), cardioscopy (phép soi tim)… cũng có thể có gốc tự cardio- (tim/tâmvị) và những hậu tố chỉ cách thức phẫu thuật như -tomy (rạch, mở, cắt), -ectomy (cắt bỏ, rước đi), -rrhaphy (khâu), -centesis (chọc, dò), -scopy (soi)…Ở một vài trường hợp, buộc phải tra trường đoản cú điển y học để hiểu nghĩa đầyđủ của một thuật ngữ. Lấy ví dụ thuật ngữ ankyloglossia, nếu đối chiếu từ, tiềntố ankyl tức là cong và cội từ gloss(o) tức là cái lưỡi dẫu vậy trongtừ điển y học, tự này có nghĩa là “chứng cứng lưỡi” (tongue-tied). Đáng lưuý một số trong những hậu tố tính trường đoản cú như “ic”, “ac”, “ar” lúc kết phù hợp với các gốc từ cáchệ như “hepat(o)”,“cardi(o)” đến ra những tính từ như “hepatic”, “cardiac”… thì các tính từ chỉ cơ thể có bắt đầu Hy lạp/La tinh này được giới yhọc hâm mộ hơn. Thay do nói “disease of the liver”, “heart attack”, những bácsĩ ưa sử dụng “hepatic disease”, “cardiac attack”, v.v. Sau đó là một số tínhtừ chỉ cơ thể có xuất phát Hy lạp/La tinh thường xuyên gặp: hepatic andrenalimpairment (rối loàn thận và gan), duodenal ulcer (loét tátràng), cervical cancer (ung thư cổ tử cung), coronary patient (bệnh nhânmạch vành), haemorrhagic fever (sốt xuất huyết), v.v.
Một giữa những đặc trưng của ngữ điệu chuyên ngành nói tầm thường vàngôn ngữ y khoa nói riêng là các thuật ngữ mang nghĩa chuyên ngành đượcmượn từ ngôn ngữ phổ thông. Giả dụ ở ngôn ngữ pháp luật có những thuật ngữđược mượn từ ngữ điệu phổ thông như maintenance (tiền chucấp), consideration (tiền/điều khoản bồi hoàn), title (quyền so với sở hữutài sản), shall (có bổn phận/có nghĩa vụ) và ngôn ngữ du lịchlà carrier (hãng vận tải đường bộ chở hành khách), package trong package tour (tourtrọn gói), baggage trong baggage reclaim (nơi trả mặt hàng hóa) … thì sinh hoạt ngônngữ y tế có những thuật ngữ như chief/present complaint (lý vày nhậpviện/khai bệnh), history trong các từ past medical history (tiền sử bệnh),và vào history of the present illness (bệnh sử), incompetent cervix/cervicalinsufficiency (bất túc cổ tử cung/tử cung ko đậu thai), mitralincompetence/insufficiency (hở van nhị lá), tricuspid incompetence (hở vanba lá), colonicirrigation (súc ruột), drug tolerance (lờn thuốc/quen vớithuốc), tính trường đoản cú “tender” thông thường có nghĩa “âu yếm, dịu dàng” mà lại ở ngữcảnh y học lại có nghĩa “rờ/chạm vào thấy đau” như “My leg is stillvery tender where it was bruised”. Từ bỏ “culture” theo nghĩa thông thườnglà “văn hóa” dẫu vậy trong văn cảnh y học lại có nghĩa “nuôi ghép một nhómvi trùng để giao hàng cho nghiên cứu y tế và khoa học” như “a cultureof cholera germs” (sự ghép vi trùng căn bệnh tả), “a culture of cells from thetumour” (sự ghép tế bào từ các mô),“stool/sputum culture” (sự cấyphân/đờm), v.v. Hoàn toàn có thể dẫn triệu chứng thêm một trong những ví dụ nghỉ ngơi hệ huyết niệu-sinh dụcmượn ở ngữ điệu phổ thông như frequency (tiểu nhiều lần), urgency (tiểugấp, mắc tiểu), dribbing (tiểu lắt nhắt, đái nhỏ giọt), hesitancy (không tiểuđược)…
Nhiều từ bỏ viết tắt, dù rất gần gũi với phần đa người hoạt động trong lĩnhvực y học nhưng có vụ việc (do lạ lẫm) với những người dịch. Người việt nam thườngchấp dìm từ viết tắt trong giờ Anh hơn là trong giờ đồng hồ Việt. Ví dụ, bệnh“chronic obstructive pulmonary disease” được dịch là “bệnh phổi tắcnghẽn mạn tính” nhưng từ tắt trong văn bản tiếng Việt là “COPD” rộng là“BPTNMT”, bệnh dịch “gastroesophageal reflux disease” tương tự vớitiếng Việt là “bệnh trào ngược dạ dày - thực quản” nhưng từ viết tắt trongvăn bạn dạng tiếng Việt lại hay được dùng từ giờ đồng hồ Anh là “GERD”, thuật ngữ“CABG” viết tắt của những từ tiếng Anh (Coronary Artery Bypass Graft: phẫuthuật bắc cầu động mạch vành) lại rất thân quen với người mắc bệnh tim mạchvành rộng là từ bỏ tắt làm việc tiếng Việt là “PTBCDMV”) và điển hình nổi bật nhất căn bệnhthế kỷ, mặc dù tiếng Việt tất cả 2 thương hiệu gọi: “bệnh liệt kháng/hội chứng suy giảmmiễn dịch mắc phải” tuy thế lại theo luồng thông tin có sẵn nhiều mang đến trong giờ Việt vày từtắt giờ Anh là “AIDS/SIDA” ngơi nghỉ tiếng Pháp.
Trong các phương thức chẩn đoán hình ảnh (diagnostic imaging), tiếng
Việt mượn các thuật ngữ viết tắt giờ đồng hồ Anh như “CT”(computed/computerised tomograph: chụp cắt lớp năng lượng điện toán/vi tính), “MRI”(magnetic resonnance imaging: chụp cộng hưởng từ), “PET” (positronemission tomgraph: chụp cắt lớp vạc xạ positron), “ECG/EKG”(electrocardiogram: điện trung khu đồ),v.v. Tất cả thể phát hiện nhiều thuật ngữ viếttắt như vậy trong các văn bạn dạng y học. Sau đây là một trong vô số nhiều ví dụ trênở một trang web y học: “có nhiều phương pháp để chẩn đoán ung thư phổi vàcác di căn lên não, trong những số ấy có CT, MRI với PET/CT gồm vai trò quan trọng”.
Các tự viết tắt phổ biến trong giới y học tập lại là cội từ chỉ các bộ phậntrong khung người người như xương (bones), cơ (muscles), thần ghê (nerves), da(skin). Trong thuật ngữ y học, chiếc gì tương quan đến xương thường xuyên được nóiđến như “oste”, cơ là “myo”, thần khiếp là “neur” cùng da là “derm”. Những từtắt này có không ít ở các phần tử khác trong khung hình như “gastro” chỉ bao tử,“colo”/”colon” chỉ ruột kết/ruột già, “rhino” là mũi, “oculo” liên quan đếnmắt cùng thị giác, “hepat” tương quan đến gan… một trong những từ tắt không giống (các hậu tố)chỉ những phương thức phẫu thuật mổ xoang như “-tomy” (rạch, cắt, mở), “ectomy” (cắtbỏ, mang đi), “stomy” (mở thông) hoặc chỉ chuyên môn chẩn đoán như “-gram”(hình ảnh, bản ghi), “-graphy” (kỹ thuật dùng làm ghi), “scopy” (soi). Hiểuđược nghĩa các từ tắt này là có thể suy diễn được nghĩa của một thuật ngữy học tiếng Anh (xem mục 2)
Có thể chia tía phần thiết yếu trong một bạn dạng kiểm tra sức khỏe (medicalrecord): a) tình trạng bệnh nhân; b) thăm khám bệnh; c) nhập viện.
Ở phần a, thường có các từ tắt sau: A & W (awake: tỉnh táo) & (well: sứckhỏe), A/O (alert: tỉnh táo) & (oriented: triết lý được). A/O còn đượcdùng khi bệnh nhân được reviews sau một tai nạn giao thông vận tải hay bị thươngnặng. A.S.A là tự tắt được dùng để ghi sức mạnh tổng quát tháo của dịch nhân.A.A.S1: người bệnh có sức khỏe tốt. A.S.A2: bệnh dịch nhân gồm bệnh nhẹ.A.S.A3: dịch nhân gồm bệnh nặng. A.S.A4: bệnh dịch nhân bao gồm bệnh rình rập đe dọa đếntính mạng. Còn trường đoản cú tắt DOA (death on arrival) có nghĩa người bị bệnh chết khimới nhập viện.
Ở phần b, gồm từ tắt CC hoặc c/o viết tắt của “chief complaint” và “complainof” tức là “lời khai bệnh” hay “lý do nhập viện”. Công dụng sức khỏe khoắn nếughi bởi từ tắt “PERRLA” tức là “đồng tử đều, tròn, làm phản ứng cùng với ánhsáng” (pupils are equal, round và reactive to light). HEENT là từ bỏ viết tắtcủa những con chữ đầu của những từ (head: đầu), (ears: tai), (eyes: mắt), (nose:mũi) và (throat: họng). Một chấn thương hoàn toàn có thể ghi tắt là HRST bao gồm nghĩalà: gồm nhiệt (heat), đỏ lên (reddening), sưng (swelling), và đau (tenderness).Nếu kết quả kiểm tra sức khỏe được ghi là WNL thì tự tắt này là một trong tin vuiđối với các bạn vì nó có nghĩa là “trong số lượng giới hạn bình thường” (within normallimits).
Ở phần c, từ bỏ tắt Hx (viết tắt của từ history) có nghĩa là “tiền sử của bệnhnhân” (patient’s history). Sx là “triệu chứng” (symtoms) còn Tx lại sở hữu nghĩa“điều trị” (treatment). NPO (được viết tắt của các từ La tinh Nil Per Os) cónghĩa là “không được nạp năng lượng uống” (nothing by mouth). NKA tất cả nghĩa là“(bệnh nhân) bao gồm dị ứng thuốc chưa được biết đến” (no known allergies).
Cũng như từ vựng phổ thông, thuật ngữ y học tập (medspeak) cũng có nhiềutừ đồng nghĩa. Từ đồng nghĩa là từ có cùng nghĩa hoặc sát nghĩa với từkhác. Ở giờ đồng hồ Anh cũng giống như tiếng Việt, một thuật ngữ trình độ cũng cómột hoặc là hơn một từ đồng nghĩa tương quan ở trường đoản cú vựng phổ biến như sinh sống tiếng Anh là“acute cerebrovascular accident/stroke” thì sinh hoạt tiếng Việt là “tai phát triển thành mạchmáu não/đột quỵ”, “myocardial infarction/heart attack” sinh sống tiếng Anh còn ởtiếng Việt lại là “nhồi ngày tiết cơ tim/đau tim”. Mề đay (urticaria) còn được gọilà phát ban thì làm việc tiếng Anh lại có những từ đồng nghĩa như “hives”, “nettlerash”, “welts”.
Trong y học, ghép nhân danh là bệnh được lấy tên người tìm kiếm ra bệnh haytheo tên một địa danh nơi căn bệnh được phạt hiện. Ví dụ: hội triệu chứng Barlow(tên của Thomas Barlow), sốt Lassa (tên địa danh ở Nigeria). Trường đoản cú ghép nhândanh là một trong thách thức cho những người dịch. Thứ nhất là vì số lượng của chúng.Thứ đến, xét theo góc nhìn dịch thuật, chúng không tuân theo một quy tắc nào cả.Theo Newmark (8), các từ ghép nhân danh rất có thể hiểu ở quốc gia này nhưnglại khó khăn hiểu ở đất nước khác. Vụ việc sẽ phức hợp hơn khi ở tiếng Anh cómột số/ những từ ghép nhân danh được dùng để làm mô tả một bệnh. Một ví dụđiển hình là “bệnh bướu gần kề lồi mắt” (exophthalmic goiter) lại có nhữngghép nhân danh đồng nghĩa tương quan như “Basedow’s disease”, “Begbie’s disease”,“Graves’disease”, “Flajani’s disease”. Ở một vài trường hợp, giờ Việt bêncạnh gồm từ tương đương với ghép nhân danh còn dùng chung ghép danhnhân ở tiếng Anh như “Parkinson’s disease” được dịch ra giờ đồng hồ Việt là“bệnh liệt rung”/“bệnh Parkinson”, “Alzheimer’s disease” vừa được gọi là“bệnh mất trí nhớ” hay là “bệnh Alzheimer”.
Ở giờ đồng hồ Việt ví như thuật ngữ “thủy đậu” đồng nghĩa với tự vựng “tráirạ” thì làm việc tiếng Anh “varicella” đồng nghĩa tương quan với “chickenpox”. Tuy nhiên,có phần nhiều thuật ngữ trình độ chuyên môn ngoài việc đồng nghĩa với trường đoản cú vựng phổthông còn đồng nghĩa với một trong những ghép nhân danh. Theo Dermatology
Therapy: A-Z Essentials (6), thuật ngữ infantile scurvy (bệnh thiếu vitamin
C) xung quanh việc đồng nghĩa với từ ít nhiều “deficiency of vi-ta-min C” thìcòn đồng nghĩa với các ghép nhân danh như “Barlow’s disease”, “Moller
Barlow disease”, “Barlow’s syndrome”, “Moller’s disease”. Việc chọnmột trường đoản cú đồng nghĩa trong các từ đồng nghĩa hoặc từ đồng nghĩa tương quan với các từghép nhân danh vào dịch/viết là tùy ở trong thể loại/ loại văn bản và độcgiả cuả văn bạn dạng được dịch.
Từ dễ khiến cho sự nhầm lẫn là các từ trông gồm vẻ tương tự như hoặc nghe có vẻgiống cơ mà nghĩa trọn vẹn khác do vậy thường gây nên sự nhầm lẫn.
Từ tắt “u” thay cho từ “unit” (đơn vị) dễ dàng dịch/đọc nhầm là “zero” (o),“four” (4) hoặc “cc”. Cần viết là “unit”.
Từ tắt “iu” chũm cho từ “international unit” (đơn vị quốc tế) dễ dàng dịch/đọcnhầm với “iv” viết tắt của từ “intravenous” (tĩnh mạch) hoặc số mười (10).
Đáng để ý là các từ tắt có nguồn gốc La tin như “A.S.” (left ear: tai trái),“A.D.” (right ear: tai phải), “A.U.” (both ears: nhị tai) và “O.S.” (left eye:mắt trái), “O.D.” (right eye: mắt phải), “O.U.” (both eyes: hai mắt). “A.S.”dễ nhầm với “O.S.”, “A.D.” dễ nhầm cùng với “O.D.”, v.v. Buộc phải viết “left ear”,“right eye”.
Điển hình nhất những cặp từ rất dễ gây nên nhầm lẫn trong dịch là “dysphagia”(chứng nặng nề nuốt) và “disphasia” (chứng mất tài năng sử dụng ngôn ngữ),“humeral” (thuộc xương cánh tay) với “humoral” (liên quan liêu đến các dịchtrong cơ thể) , “malleolus” (mắt cá) cùng “malleus” (xương búa), v.v.
Đây là cặp chi phí tố rất dễ khiến ra lầm lẫn lại có thể kết hợp cùng một từ, chonghĩa cực kỳ khác nhau. “Hyper” (tăng, nhiều, quá) đối lập với “hypo” (giảm,thiếu) kết hợp với các trường đoản cú như “tension”, “menorrhea”, “sensitive”,“thyroidism”, “glyc(a)emia”… cho ra các cặp từ trái lập về nghĩa như“hypertension (cao huyết áp)/ hypotension (hạ huyết áp)”,“hypermenorrhea (chứng nhiều kinh)/ hypomenorrhea (chứng gớm ít)”,“hypersensitive (sự tăng cảm)/ hyposensitive (sự giảm cảm)”,“hyperthyroidism (tăng năng con đường giáp)/ hypothyroidism (giảm/ thiểu năngtuyến giáp)”, “hyperglyc(a)emia (tăng mặt đường huyết)/hypoglyc(a)emia (giảm mặt đường huyết)”, v.v
Hai gốc từ vào hệ niệu-sinh dục là “ureter(o)”: (niệu quản) và“urethr(o)”: (niệu đạo) với danh từ của chúng “ureter” cùng “urethra” lànhững từ dễ dàng nhầm lẫn nhất bởi vì chúng trông bao gồm vẻ tương tự như và nghe bao gồm vẻgiống sinh sống tiếng Anh và tiếng Việt. Nếu gặp các thuật ngữ giờ Anhnhư “ureterography”/“urethrography” mà chúng ta không rành mạch đượchai nơi bắt đầu từ trên thì dễ lầm lẫn giữa “chụp X-quang niệu quản” với “chụp Xquang niệu đạo” và trái lại nếu ta chạm chán các thuật ngữ giờ Việt như “tạohình niệu quản”/ “tạo hình niệu đạo”, “cắt bỏ niệu quản”/ “cắt bỏ niệuđạo”, “mở thông niệu quản”/ “mở thông niệu đạo” thì người dịch đang lúngtúng thân 2 nơi bắt đầu từ “ureter(o)” cùng “uerethr(o)” để tuyển lựa giữa những từsau: “ureteroplasty/ urethroplasty”, “ureterectomy/ urethrectomy” và“ureterotomy/ urethrotomy”.
Việc đọc biết hệ thuật ngữ là bí quyết để có một phiên bản dịch y học tập hiệu quảnhưng như vậy vẫn không đủ. Người dịch giờ Anh y học phải bao gồm kiếnthức không hề thiếu về cả ngôn ngữ gốc lẫn ngôn ngữ đích/dịch và kiến thức cuốicùng nhưng không hề kém phần đặc biệt nằm vào câu nhấn xét của Morry
Sofer <11>: “Người dịch bài bản cần biết không chỉ là đơn thuần ngônngữ cội và ngữ điệu đích/dịch. Bọn họ còn phải cách tân và phát triển kiến thức chuyênmôn ngơi nghỉ các nghành nghề dịch vụ chuyên ngành mà họ dịch”.
Hồ Đắc Túc. 2012. Dịch Thuật với Tự Do. NXB Sách Phương Nam với Đại học tập Hoa Sen.Levine, Norman và Levine Carol C. 2004. Dermatology Therapy: A-Z Essentials. Springer
Lưu Trọng Tuấn. 2009. Dịch Thuật Văn bản Khoa Học. NXB công nghệ Xã Hội.Newmark Peter. 1988 A Textbook of Translation. Prentice Hall International.Nguyễn Phước Vĩnh Cố. 2011. Thuật Ngữ Y học tập Tiếng Anh – một trong những Vấn Đề Cơ Bản.Patricia A. Dailey. JCAHO Forbbidden Abbreviations. Sofer, Morry. 2009. The Translator’s Handbook. Schreiber Publishing, Inc.Vương Thị Thu Minh. 2004. Một vài Vấn Đề Về Dịch giờ Anh vào Y Khoa. Ngôn từ & Đời Sống, số 1+2, 99-100.
Hồ Đắc Túc. 2012. Dịch Thuật và Tự Do. NXB Sách Phương Nam và Đại học Hoa Sen.Levine, Norman và Levine Carol C. 2004. Dermatology Therapy: A-Z Essentials. Springer
Lưu Trọng Tuấn. 2009. Dịch Thuật Văn bạn dạng Khoa Học. NXB kỹ thuật Xã Hội.Newmark Peter. 1988 A Textbook of Translation. Prentice Hall International.Nguyễn Phước Vĩnh Cố. 2011. Thuật Ngữ Y học tập Tiếng Anh – một trong những Vấn Đề Cơ Bản.Patricia A. Dailey. JCAHO Forbbidden Abbreviations. Sofer, Morry. 2009. The Translator’s Handbook. Schreiber Publishing, Inc.Vương Thị Thu Minh. 2004. Một vài Vấn Đề Về Dịch giờ Anh trong Y Khoa. Ngôn ngữ & Đời Sống, số 1+2, 99-100.
CHUYÊN ĐỀ
CẬN LÂM SÀNG
TÀI LIỆU THAM KHẢO
GIỚI THIỆU LỜI NÓI ĐẦU THUẬT NGỮ CÓ NGUỒN GỐC HY LẠP VÀ LA TINH TỪ PHỔ THÔNG mang NGHĨA CHUYÊN NGÀNH TỪ VIẾT TẮT từ viết tắt vay mượn sinh hoạt tiếng Anh y học Từ viết tắt thịnh hành trong giới y học Từ viết tắt trong một bản kiểm tra sức mạnh TỪ ĐỒNG NGHĨA (SYNONYMS) GHÉP NHÂN DANH (EPONYMS) TỪ ĐỒNG NGHĨA VỚI GHÉP NHÂN DANH TỪ DỄ GÂY SỰ NHẦM LẪN (CONFUSABLE WORDS) những từ tắt trong y khoa rất dễ gây nên sự nhầm lẫn vào dịch những cặp từ giờ Anh y khoa dễ gây nhầm lẫn trong dịch chi phí tố “hyper” và “hypo” nơi bắt đầu từ “ureter(o)” cùng urethr(o)KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO
Chuyên về công cụ hỗ trợ thực hành (tools), cập nhật phác đồ điều trị (protocols), hướng dẫn về mẹo nhỏ (procedures), tra cứu về dung dịch (drugs) và xét nghiệm (tests), sơ đồ dùng tiếp cận (approach algorithm). Giúp nâng cao tốc độ với độ đúng đắn trong chẩn đoán và điều trị.
Chuyên về công cụ cung ứng thực hành (tools), cập nhật phác đồ chữa bệnh (protocols), gợi ý về thủ thuật (procedures), tra cứu vớt về thuốc (drugs) và xét nghiệm (tests), sơ thứ tiếp cận (approach algorithm). Giúp nâng cao tốc độ và độ đúng đắn trong chẩn đoán và điều trị.
Mới cập nhật.. INCNS ScoreDự đoán kết cục tính năng và tỷ lệ tử vong ở người bệnh tổn mến thần kinh trung ương
Công cụ, thang điểm
Đánh giá chứng trạng dinh dưỡngNgười khủng (> 18 tuổi), không có thai dựa theo nguyên lý NRS(Nutritional Risk Screening)Công cụ, thang điểm
HFA-PEFF scoreƯớc tính năng lực suy tim ở bệnh dịch nhân có phân suất tống máu bảo đảm trên khôn xiết âm tim (HFp
EF)Công cụ, thang điểm
H2FPEF scoreƯớc tính kĩ năng suy tim ở bệnh nhân tất cả phân suất tống máu bảo đảm trên rất âm tim (HFp
EF)Công cụ, thang điểm
500+ trường đoản cú vựng giờ đồng hồ anh chăm ngành y học thông dụngCải thiện tiếp xúc tiếng anh y khoa
Tiếng anh y khoa
GIỚI THIỆU BÁC SĨ BÁC SĨ CHUYÊN KHOA CÁC CHUYÊN GIA NGÀNH Y TẾ TƯƠNG CẬN CÁC CHUYÊN KHOA BỆNH VIỆN PHÒNG/BAN vào BỆNH VIỆN CÁC TỪ NGỮ CHỈ CÁC BỘ PHẬN TRÊN CƠ THỂ NGƯỜI (PARTS OF THE BODY) CÁC TỪ NGỮ CHỈ CÁC CƠ quan liêu Ở BỤNG (ABDOMINAL ORGANS) CÁC GỐC TỪ (WORD ROOTS) CHỈ CÁC BỘ PHẬN TRÊN CƠ THỂ NGƯỜI BẰNG CẤP y khoa TÀI LIỆU THAM KHẢO
Bác sĩ
Bác sĩ siêng khoa
Các chuyên viên ngành y tế tương cận
Các chuyên khoa
Bệnh viện
Phòng/ban trong dịch viện
Các trường đoản cú ngữ chỉ các thành phần trên khung người người
Các tự ngữ chỉ phòng ban ở bụng
Các nơi bắt đầu từ chỉ thành phần trên khung hình người
Bằng cung cấp y khoa
Attending doctor: chưng sĩ điều trị
Consulting doctor: chưng sĩ hội chẩn; bác sĩ tham vấn. đn. Consultant
Duty doctor: bác sĩ trực. đn. Doctor on duty
Emergency doctor: bác bỏ sĩ cấp cho cứu
ENT doctor: bác bỏ sĩ tai mũi họng
Family doctor: chưng sĩ gia đình
Herb doctor: lương y đông y, lương y. đn. Herbalist
Specialist doctor: chưng sĩ chăm khoa
Consultant: chưng sĩ tham vấn; bác sĩ hội chẩn. đn. Consulting doctor
Consultant in cardiology: bác sĩ tham vấn/hội chẩn về tim. đn. Consultant cardiologist
Practitioner: bạn hành nghề y tếMedical practitioner: bác sĩ (Anh)General practitioner: bác bỏ sĩ đa khoa
Acupuncture practitioner: bác sĩ châm cứu. đn. Acupuncturist
Specialist: bác sĩ chuyên khoa
Specialist in plastic surgery: bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật tạo ra hình
Specialist in heart: chưng sĩ chăm khoa tim. đn. Cardiac/ heart specialist
Eye/heart/cancer specialist: chưng sĩ siêng khoa mắt/ siêng khoa tim/ chăm khoa ung thư
Fertility specialist: chưng sĩ chuyên khoa hiếm muộn với vô sinh. đn. Reproductive endocrinologist
Infectious disease specialist: bác bỏ sĩ chăm khoa lây
Surgeon: bác bỏ sĩ khoa ngoại
Oral maxillofacial surgeon: bác bỏ sĩ nước ngoài răng hàm mặt
Neurosurgeon: bác bỏ sĩ nước ngoài thần kinh
Thoracic surgeon: bác sĩ nước ngoài lồng ngực
Analyst (Mỹ): chưng sĩ chuyên khoa vai trung phong thần. đn. Shrink
Medical examiner: chưng sĩ pháp y
Dietician: bác bỏ sĩ siêng khoa dinh dưỡng
Internist: bác bỏ sĩ khoa nội. đn. Physician
Quack: thầy lang, lang băm, lang vườn. đn. Charlatan
Vet/ veterinarian: bác sĩ thú y
Bạn đang xem: Thuật ngữ trong y học
INCNS ScoreDự đoán kết cục chức năng và phần trăm tử vong ở bệnh nhân tổn yêu thương thần tởm trung ươngCông cụ, thang điểm
Đánh giá triệu chứng dinh dưỡngNgười béo (> 18 tuổi), không sở hữu thai dựa theo mức sử dụng NRS(Nutritional Risk Screening)Công cụ, thang điểm
HFA-PEFF scoreƯớc tính năng lực suy tim ở căn bệnh nhân bao gồm phân suất tống máu bảo tồn trên khôn xiết âm tim (HFp
EF)Công cụ, thang điểm
H2FPEF scoreƯớc tính tài năng suy tim ở dịch nhân gồm phân suất tống máu bảo tồn trên vô cùng âm tim (HFp
EF)Công cụ, thang điểm
500+ trường đoản cú vựng giờ đồng hồ anh chăm ngành y tế thông dụngCải thiện giao tiếp tiếng anh y khoa
Tiếng anh y khoa
GIỚI THIỆU LỜI NÓI ĐẦU THUẬT NGỮ CÓ NGUỒN GỐC HY LẠP VÀ LA TINH TỪ PHỔ THÔNG với NGHĨA CHUYÊN NGÀNH TỪ VIẾT TẮT từ bỏ viết tắt vay mượn sinh sống tiếng Anh y học tập Từ viết tắt phổ cập trong giới y học Từ viết tắt vào một phiên bản kiểm tra sức khỏe TỪ ĐỒNG NGHĨA (SYNONYMS) GHÉP NHÂN DANH (EPONYMS) TỪ ĐỒNG NGHĨA VỚI GHÉP NHÂN DANH TỪ DỄ GÂY SỰ NHẦM LẪN (CONFUSABLE WORDS) các từ tắt trong y khoa dễ khiến cho sự nhầm lẫn trong dịch những cặp từ tiếng Anh y khoa rất dễ khiến cho nhầm lẫn vào dịch tiền tố “hyper” cùng “hypo” cội từ “ureter(o)” và urethr(o)KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO
Việc dịch thuật ngữ y học từ tiếng Anh thanh lịch tiếng Việt là 1 lĩnh vựcchuyên ngành đầy thử thách nhưng lý thú vào dịch thuật học. Tuy nhiên,ở các trường nước ngoài ngữ trên Việt Nam, dịch thuật siêng ngành nói chungvà dịch thuật y học nói riêng chưa được chú trọng một bí quyết đặc biệt. Mụcđích bao gồm của bài báo là phân tích với xem xét những các tinh tế ngôn ngữvà ngữ dụng về ngữ vực với thuật ngữ y học tiếng Anh vào dịch thuật. Bàibáo cũng cung ứng một số phương thức nhắc nhở để dịch những thuật ngữ y học.Tác giả mong muốn bài báo với lại ý nghĩa sâu sắc thực tiễn cho sinh viên ngành yvà phần lớn ai cân nhắc dịch thuật y học.
Từ khóa: thuật ngữ y học; dịch thuật y học; dịch thuật siêng ngành; từviết tắt vào y học; ghép nhân danh.
The translation of medical terms from English into Vietnamese is afascinating but challenging subject area in translation studies. However, in
Vietnamese colleges and universities, specialised translation in general andmedical translation in particular get very little special attention. An aim ofthe study is lớn analyse and consider linguistic & pragmatic aspects ofregisters and medical terminology in translation. Some suggestedprocedures for translating medical terms are also provided in the paper. Itis hoped that the paper is of practical significance to medical students andto those who are interested in medical translation.
Keywords: medical terminology; medical translation; specialisedtranslation; medical abbreviations and acronyms; eponyms.
Dịch thuật chăm ngành là thành phần đặc biệt trong dịch thuật học.Trong dịch thuật chuyên ngành, dịch thuật y học đóng góp một sứ mệnh quantrọng và được đàm luận khá nhiều trong nghành nghề dịch vụ dịch thuật Anh-Việt và
Việt-Anh
Theo Alison <2>, gần ¾ thuật ngữ y học tập tiếng Anh có bắt đầu từ tiếng
Hy lạp với La tinh cổ mà các gốc từ (roots) vốn là các đại lý của trường đoản cú Hy lạp/Latinh đó. Có thể nhận thấy một số trong những gốc từ bỏ Hy lạp và La tinh ở các phần tử cơthể như “ophthalm-”
Một giữa những đặc trưng của ngữ điệu chuyên ngành nói tầm thường vàngôn ngữ y khoa nói riêng là các thuật ngữ mang nghĩa chuyên ngành đượcmượn từ ngôn ngữ phổ thông. Giả dụ ở ngôn ngữ pháp luật có những thuật ngữđược mượn từ ngữ điệu phổ thông như maintenance (tiền chucấp), consideration (tiền/điều khoản bồi hoàn), title (quyền so với sở hữutài sản), shall (có bổn phận/có nghĩa vụ) và ngôn ngữ du lịchlà carrier (hãng vận tải đường bộ chở hành khách), package trong package tour (tourtrọn gói), baggage trong baggage reclaim (nơi trả mặt hàng hóa) … thì sinh hoạt ngônngữ y tế có những thuật ngữ như chief/present complaint (lý vày nhậpviện/khai bệnh), history trong các từ past medical history (tiền sử bệnh),và vào history of the present illness (bệnh sử), incompetent cervix/cervicalinsufficiency (bất túc cổ tử cung/tử cung ko đậu thai), mitralincompetence/insufficiency (hở van nhị lá), tricuspid incompetence (hở vanba lá), colonicirrigation (súc ruột), drug tolerance (lờn thuốc/quen vớithuốc), tính trường đoản cú “tender” thông thường có nghĩa “âu yếm, dịu dàng” mà lại ở ngữcảnh y học lại có nghĩa “rờ/chạm vào thấy đau” như “My leg is stillvery tender where it was bruised”. Từ bỏ “culture” theo nghĩa thông thườnglà “văn hóa” dẫu vậy trong văn cảnh y học lại có nghĩa “nuôi ghép một nhómvi trùng để giao hàng cho nghiên cứu y tế và khoa học” như “a cultureof cholera germs” (sự ghép vi trùng căn bệnh tả), “a culture of cells from thetumour” (sự ghép tế bào từ các mô),“stool/sputum culture” (sự cấyphân/đờm), v.v. Hoàn toàn có thể dẫn triệu chứng thêm một trong những ví dụ nghỉ ngơi hệ huyết niệu-sinh dụcmượn ở ngữ điệu phổ thông như frequency (tiểu nhiều lần), urgency (tiểugấp, mắc tiểu), dribbing (tiểu lắt nhắt, đái nhỏ giọt), hesitancy (không tiểuđược)…
Nhiều từ bỏ viết tắt, dù rất gần gũi với phần đa người hoạt động trong lĩnhvực y học nhưng có vụ việc (do lạ lẫm) với những người dịch. Người việt nam thườngchấp dìm từ viết tắt trong giờ Anh hơn là trong giờ đồng hồ Việt. Ví dụ, bệnh“chronic obstructive pulmonary disease” được dịch là “bệnh phổi tắcnghẽn mạn tính” nhưng từ tắt trong văn bản tiếng Việt là “COPD” rộng là“BPTNMT”, bệnh dịch “gastroesophageal reflux disease” tương tự vớitiếng Việt là “bệnh trào ngược dạ dày - thực quản” nhưng từ viết tắt trongvăn bạn dạng tiếng Việt lại hay được dùng từ giờ đồng hồ Anh là “GERD”, thuật ngữ“CABG” viết tắt của những từ tiếng Anh (Coronary Artery Bypass Graft: phẫuthuật bắc cầu động mạch vành) lại rất thân quen với người mắc bệnh tim mạchvành rộng là từ bỏ tắt làm việc tiếng Việt là “PTBCDMV”) và điển hình nổi bật nhất căn bệnhthế kỷ, mặc dù tiếng Việt tất cả 2 thương hiệu gọi: “bệnh liệt kháng/hội chứng suy giảmmiễn dịch mắc phải” tuy thế lại theo luồng thông tin có sẵn nhiều mang đến trong giờ Việt vày từtắt giờ Anh là “AIDS/SIDA” ngơi nghỉ tiếng Pháp.
Trong các phương thức chẩn đoán hình ảnh (diagnostic imaging), tiếng
Việt mượn các thuật ngữ viết tắt giờ đồng hồ Anh như “CT”(computed/computerised tomograph: chụp cắt lớp năng lượng điện toán/vi tính), “MRI”(magnetic resonnance imaging: chụp cộng hưởng từ), “PET” (positronemission tomgraph: chụp cắt lớp vạc xạ positron), “ECG/EKG”(electrocardiogram: điện trung khu đồ),v.v. Tất cả thể phát hiện nhiều thuật ngữ viếttắt như vậy trong các văn bạn dạng y học. Sau đây là một trong vô số nhiều ví dụ trênở một trang web y học: “có nhiều phương pháp để chẩn đoán ung thư phổi vàcác di căn lên não, trong những số ấy có CT, MRI với PET/CT gồm vai trò quan trọng”.
Các tự viết tắt phổ biến trong giới y học tập lại là cội từ chỉ các bộ phậntrong khung người người như xương (bones), cơ (muscles), thần ghê (nerves), da(skin). Trong thuật ngữ y học, chiếc gì tương quan đến xương thường xuyên được nóiđến như “oste”, cơ là “myo”, thần khiếp là “neur” cùng da là “derm”. Những từtắt này có không ít ở các phần tử khác trong khung hình như “gastro” chỉ bao tử,“colo”/”colon” chỉ ruột kết/ruột già, “rhino” là mũi, “oculo” liên quan đếnmắt cùng thị giác, “hepat” tương quan đến gan… một trong những từ tắt không giống (các hậu tố)chỉ những phương thức phẫu thuật mổ xoang như “-tomy” (rạch, cắt, mở), “ectomy” (cắtbỏ, mang đi), “stomy” (mở thông) hoặc chỉ chuyên môn chẩn đoán như “-gram”(hình ảnh, bản ghi), “-graphy” (kỹ thuật dùng làm ghi), “scopy” (soi). Hiểuđược nghĩa các từ tắt này là có thể suy diễn được nghĩa của một thuật ngữy học tiếng Anh (xem mục 2)
Có thể chia tía phần thiết yếu trong một bạn dạng kiểm tra sức khỏe (medicalrecord): a) tình trạng bệnh nhân; b) thăm khám bệnh; c) nhập viện.
Ở phần a, thường có các từ tắt sau: A & W (awake: tỉnh táo) & (well: sứckhỏe), A/O (alert: tỉnh táo) & (oriented: triết lý được). A/O còn đượcdùng khi bệnh nhân được reviews sau một tai nạn giao thông vận tải hay bị thươngnặng. A.S.A là tự tắt được dùng để ghi sức mạnh tổng quát tháo của dịch nhân.A.A.S1: người bệnh có sức khỏe tốt. A.S.A2: bệnh dịch nhân gồm bệnh nhẹ.A.S.A3: dịch nhân gồm bệnh nặng. A.S.A4: bệnh dịch nhân bao gồm bệnh rình rập đe dọa đếntính mạng. Còn trường đoản cú tắt DOA (death on arrival) có nghĩa người bị bệnh chết khimới nhập viện.
Ở phần b, gồm từ tắt CC hoặc c/o viết tắt của “chief complaint” và “complainof” tức là “lời khai bệnh” hay “lý do nhập viện”. Công dụng sức khỏe khoắn nếughi bởi từ tắt “PERRLA” tức là “đồng tử đều, tròn, làm phản ứng cùng với ánhsáng” (pupils are equal, round và reactive to light). HEENT là từ bỏ viết tắtcủa những con chữ đầu của những từ (head: đầu), (ears: tai), (eyes: mắt), (nose:mũi) và (throat: họng). Một chấn thương hoàn toàn có thể ghi tắt là HRST bao gồm nghĩalà: gồm nhiệt (heat), đỏ lên (reddening), sưng (swelling), và đau (tenderness).Nếu kết quả kiểm tra sức khỏe được ghi là WNL thì tự tắt này là một trong tin vuiđối với các bạn vì nó có nghĩa là “trong số lượng giới hạn bình thường” (within normallimits).
Ở phần c, từ bỏ tắt Hx (viết tắt của từ history) có nghĩa là “tiền sử của bệnhnhân” (patient’s history). Sx là “triệu chứng” (symtoms) còn Tx lại sở hữu nghĩa“điều trị” (treatment). NPO (được viết tắt của các từ La tinh Nil Per Os) cónghĩa là “không được nạp năng lượng uống” (nothing by mouth). NKA tất cả nghĩa là“(bệnh nhân) bao gồm dị ứng thuốc chưa được biết đến” (no known allergies).
Cũng như từ vựng phổ thông, thuật ngữ y học tập (medspeak) cũng có nhiềutừ đồng nghĩa. Từ đồng nghĩa là từ có cùng nghĩa hoặc sát nghĩa với từkhác. Ở giờ đồng hồ Anh cũng giống như tiếng Việt, một thuật ngữ trình độ cũng cómột hoặc là hơn một từ đồng nghĩa tương quan ở trường đoản cú vựng phổ biến như sinh sống tiếng Anh là“acute cerebrovascular accident/stroke” thì sinh hoạt tiếng Việt là “tai phát triển thành mạchmáu não/đột quỵ”, “myocardial infarction/heart attack” sinh sống tiếng Anh còn ởtiếng Việt lại là “nhồi ngày tiết cơ tim/đau tim”. Mề đay (urticaria) còn được gọilà phát ban thì làm việc tiếng Anh lại có những từ đồng nghĩa như “hives”, “nettlerash”, “welts”.
Xem thêm: Đáp án đề thi vào 10 môn toán hà nội năm 2023, đáp án đề thi vào lớp 10 năm học 2022
Trong y học, ghép nhân danh là bệnh được lấy tên người tìm kiếm ra bệnh haytheo tên một địa danh nơi căn bệnh được phạt hiện. Ví dụ: hội triệu chứng Barlow(tên của Thomas Barlow), sốt Lassa (tên địa danh ở Nigeria). Trường đoản cú ghép nhândanh là một trong thách thức cho những người dịch. Thứ nhất là vì số lượng của chúng.Thứ đến, xét theo góc nhìn dịch thuật, chúng không tuân theo một quy tắc nào cả.Theo Newmark (8), các từ ghép nhân danh rất có thể hiểu ở quốc gia này nhưnglại khó khăn hiểu ở đất nước khác. Vụ việc sẽ phức hợp hơn khi ở tiếng Anh cómột số/ những từ ghép nhân danh được dùng để làm mô tả một bệnh. Một ví dụđiển hình là “bệnh bướu gần kề lồi mắt” (exophthalmic goiter) lại có nhữngghép nhân danh đồng nghĩa tương quan như “Basedow’s disease”, “Begbie’s disease”,“Graves’disease”, “Flajani’s disease”. Ở một vài trường hợp, giờ Việt bêncạnh gồm từ tương đương với ghép nhân danh còn dùng chung ghép danhnhân ở tiếng Anh như “Parkinson’s disease” được dịch ra giờ đồng hồ Việt là“bệnh liệt rung”/“bệnh Parkinson”, “Alzheimer’s disease” vừa được gọi là“bệnh mất trí nhớ” hay là “bệnh Alzheimer”.
Ở giờ đồng hồ Việt ví như thuật ngữ “thủy đậu” đồng nghĩa với tự vựng “tráirạ” thì làm việc tiếng Anh “varicella” đồng nghĩa tương quan với “chickenpox”. Tuy nhiên,có phần nhiều thuật ngữ trình độ chuyên môn ngoài việc đồng nghĩa với trường đoản cú vựng phổthông còn đồng nghĩa với một trong những ghép nhân danh. Theo Dermatology
Therapy: A-Z Essentials (6), thuật ngữ infantile scurvy (bệnh thiếu vitamin
C) xung quanh việc đồng nghĩa với từ ít nhiều “deficiency of vi-ta-min C” thìcòn đồng nghĩa với các ghép nhân danh như “Barlow’s disease”, “Moller
Barlow disease”, “Barlow’s syndrome”, “Moller’s disease”. Việc chọnmột trường đoản cú đồng nghĩa trong các từ đồng nghĩa hoặc từ đồng nghĩa tương quan với các từghép nhân danh vào dịch/viết là tùy ở trong thể loại/ loại văn bản và độcgiả cuả văn bạn dạng được dịch.
Từ dễ khiến cho sự nhầm lẫn là các từ trông gồm vẻ tương tự như hoặc nghe có vẻgiống cơ mà nghĩa trọn vẹn khác do vậy thường gây nên sự nhầm lẫn.
Từ tắt “u” thay cho từ “unit” (đơn vị) dễ dàng dịch/đọc nhầm là “zero” (o),“four” (4) hoặc “cc”. Cần viết là “unit”.
Từ tắt “iu” chũm cho từ “international unit” (đơn vị quốc tế) dễ dàng dịch/đọcnhầm với “iv” viết tắt của từ “intravenous” (tĩnh mạch) hoặc số mười (10).
Đáng để ý là các từ tắt có nguồn gốc La tin như “A.S.” (left ear: tai trái),“A.D.” (right ear: tai phải), “A.U.” (both ears: nhị tai) và “O.S.” (left eye:mắt trái), “O.D.” (right eye: mắt phải), “O.U.” (both eyes: hai mắt). “A.S.”dễ nhầm với “O.S.”, “A.D.” dễ nhầm cùng với “O.D.”, v.v. Buộc phải viết “left ear”,“right eye”.
Điển hình nhất những cặp từ rất dễ gây nên nhầm lẫn trong dịch là “dysphagia”(chứng nặng nề nuốt) và “disphasia” (chứng mất tài năng sử dụng ngôn ngữ),“humeral” (thuộc xương cánh tay) với “humoral” (liên quan liêu đến các dịchtrong cơ thể) , “malleolus” (mắt cá) cùng “malleus” (xương búa), v.v.
Đây là cặp chi phí tố rất dễ khiến ra lầm lẫn lại có thể kết hợp cùng một từ, chonghĩa cực kỳ khác nhau. “Hyper” (tăng, nhiều, quá) đối lập với “hypo” (giảm,thiếu) kết hợp với các trường đoản cú như “tension”, “menorrhea”, “sensitive”,“thyroidism”, “glyc(a)emia”… cho ra các cặp từ trái lập về nghĩa như“hypertension (cao huyết áp)/ hypotension (hạ huyết áp)”,“hypermenorrhea (chứng nhiều kinh)/ hypomenorrhea (chứng gớm ít)”,“hypersensitive (sự tăng cảm)/ hyposensitive (sự giảm cảm)”,“hyperthyroidism (tăng năng con đường giáp)/ hypothyroidism (giảm/ thiểu năngtuyến giáp)”, “hyperglyc(a)emia (tăng mặt đường huyết)/hypoglyc(a)emia (giảm mặt đường huyết)”, v.v
Hai gốc từ vào hệ niệu-sinh dục là “ureter(o)”: (niệu quản) và“urethr(o)”: (niệu đạo) với danh từ của chúng “ureter” cùng “urethra” lànhững từ dễ dàng nhầm lẫn nhất bởi vì chúng trông bao gồm vẻ tương tự như và nghe bao gồm vẻgiống sinh sống tiếng Anh và tiếng Việt. Nếu gặp các thuật ngữ giờ Anhnhư “ureterography”/“urethrography” mà chúng ta không rành mạch đượchai nơi bắt đầu từ trên thì dễ lầm lẫn giữa “chụp X-quang niệu quản” với “chụp Xquang niệu đạo” và trái lại nếu ta chạm chán các thuật ngữ giờ Việt như “tạohình niệu quản”/ “tạo hình niệu đạo”, “cắt bỏ niệu quản”/ “cắt bỏ niệuđạo”, “mở thông niệu quản”/ “mở thông niệu đạo” thì người dịch đang lúngtúng thân 2 nơi bắt đầu từ “ureter(o)” cùng “uerethr(o)” để tuyển lựa giữa những từsau: “ureteroplasty/ urethroplasty”, “ureterectomy/ urethrectomy” và“ureterotomy/ urethrotomy”.
Việc đọc biết hệ thuật ngữ là bí quyết để có một phiên bản dịch y học tập hiệu quảnhưng như vậy vẫn không đủ. Người dịch giờ Anh y học phải bao gồm kiếnthức không hề thiếu về cả ngôn ngữ gốc lẫn ngôn ngữ đích/dịch và kiến thức cuốicùng nhưng không hề kém phần đặc biệt nằm vào câu nhấn xét của Morry
Sofer <11>: “Người dịch bài bản cần biết không chỉ là đơn thuần ngônngữ cội và ngữ điệu đích/dịch. Bọn họ còn phải cách tân và phát triển kiến thức chuyênmôn ngơi nghỉ các nghành nghề dịch vụ chuyên ngành mà họ dịch”.
Hồ Đắc Túc. 2012. Dịch Thuật với Tự Do. NXB Sách Phương Nam với Đại học tập Hoa Sen.Levine, Norman và Levine Carol C. 2004. Dermatology Therapy: A-Z Essentials. Springer
Lưu Trọng Tuấn. 2009. Dịch Thuật Văn bản Khoa Học. NXB công nghệ Xã Hội.Newmark Peter. 1988 A Textbook of Translation. Prentice Hall International.Nguyễn Phước Vĩnh Cố. 2011. Thuật Ngữ Y học tập Tiếng Anh – một trong những Vấn Đề Cơ Bản.Patricia A. Dailey. JCAHO Forbbidden Abbreviations. Sofer, Morry. 2009. The Translator’s Handbook. Schreiber Publishing, Inc.Vương Thị Thu Minh. 2004. Một vài Vấn Đề Về Dịch giờ Anh vào Y Khoa. Ngôn từ & Đời Sống, số 1+2, 99-100.
Hồ Đắc Túc. 2012. Dịch Thuật và Tự Do. NXB Sách Phương Nam và Đại học Hoa Sen.Levine, Norman và Levine Carol C. 2004. Dermatology Therapy: A-Z Essentials. Springer
Lưu Trọng Tuấn. 2009. Dịch Thuật Văn bạn dạng Khoa Học. NXB kỹ thuật Xã Hội.Newmark Peter. 1988 A Textbook of Translation. Prentice Hall International.Nguyễn Phước Vĩnh Cố. 2011. Thuật Ngữ Y học tập Tiếng Anh – một trong những Vấn Đề Cơ Bản.Patricia A. Dailey. JCAHO Forbbidden Abbreviations. Sofer, Morry. 2009. The Translator’s Handbook. Schreiber Publishing, Inc.Vương Thị Thu Minh. 2004. Một vài Vấn Đề Về Dịch giờ Anh trong Y Khoa. Ngôn ngữ & Đời Sống, số 1+2, 99-100.
CHUYÊN ĐỀ
COVID-19Quản lý sốc
Bệnh lây truyền trùng
Rối loạn đông máu
Điện giải, toan kiềm
Ngộ độc
Dinh dưỡng
Tim mạch
Hô hấp
Tiêu hóa
Thận ngày tiết niệu
Thần kinh
Cơ xương khớp
Nội tiết
Da liễu
Mắt, răng hàm mặt, tai mũi họng
Ung thư
Nhi khoa
Sản phụ khoa
Nam khoa
Chấn thương, phẫu thuật
Ghép tạng
Tư vấn kết nối
Kỹ năng thăm khám
Vắc xin
CẬN LÂM SÀNG
Điện tim(ECG)Xét nghiệm
Siêu âm
X quang, CT, MRI
TÀI LIỆU THAM KHẢO
kháng sinh trong ICUTiếng anh y khoa
Chủ đề không giống
Bố cục nội dung
GIỚI THIỆU LỜI NÓI ĐẦU THUẬT NGỮ CÓ NGUỒN GỐC HY LẠP VÀ LA TINH TỪ PHỔ THÔNG mang NGHĨA CHUYÊN NGÀNH TỪ VIẾT TẮT từ viết tắt vay mượn sinh hoạt tiếng Anh y học Từ viết tắt thịnh hành trong giới y học Từ viết tắt trong một bản kiểm tra sức mạnh TỪ ĐỒNG NGHĨA (SYNONYMS) GHÉP NHÂN DANH (EPONYMS) TỪ ĐỒNG NGHĨA VỚI GHÉP NHÂN DANH TỪ DỄ GÂY SỰ NHẦM LẪN (CONFUSABLE WORDS) những từ tắt trong y khoa rất dễ gây nên sự nhầm lẫn vào dịch những cặp từ giờ Anh y khoa dễ gây nhầm lẫn trong dịch chi phí tố “hyper” và “hypo” nơi bắt đầu từ “ureter(o)” cùng urethr(o)KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO
Chuyên về công cụ hỗ trợ thực hành (tools), cập nhật phác đồ điều trị (protocols), hướng dẫn về mẹo nhỏ (procedures), tra cứu về dung dịch (drugs) và xét nghiệm (tests), sơ đồ dùng tiếp cận (approach algorithm). Giúp nâng cao tốc độ với độ đúng đắn trong chẩn đoán và điều trị.
Chuyên về công cụ cung ứng thực hành (tools), cập nhật phác đồ chữa bệnh (protocols), gợi ý về thủ thuật (procedures), tra cứu vớt về thuốc (drugs) và xét nghiệm (tests), sơ thứ tiếp cận (approach algorithm). Giúp nâng cao tốc độ và độ đúng đắn trong chẩn đoán và điều trị.
Mới cập nhật.. INCNS ScoreDự đoán kết cục tính năng và tỷ lệ tử vong ở người bệnh tổn mến thần kinh trung ương
Công cụ, thang điểm
Đánh giá chứng trạng dinh dưỡngNgười khủng (> 18 tuổi), không có thai dựa theo nguyên lý NRS(Nutritional Risk Screening)Công cụ, thang điểm
HFA-PEFF scoreƯớc tính năng lực suy tim ở bệnh dịch nhân có phân suất tống máu bảo đảm trên khôn xiết âm tim (HFp
EF)Công cụ, thang điểm
H2FPEF scoreƯớc tính kĩ năng suy tim ở bệnh nhân tất cả phân suất tống máu bảo đảm trên rất âm tim (HFp
EF)Công cụ, thang điểm
500+ trường đoản cú vựng giờ đồng hồ anh chăm ngành y học thông dụngCải thiện tiếp xúc tiếng anh y khoa
Tiếng anh y khoa
GIỚI THIỆU BÁC SĨ BÁC SĨ CHUYÊN KHOA CÁC CHUYÊN GIA NGÀNH Y TẾ TƯƠNG CẬN CÁC CHUYÊN KHOA BỆNH VIỆN PHÒNG/BAN vào BỆNH VIỆN CÁC TỪ NGỮ CHỈ CÁC BỘ PHẬN TRÊN CƠ THỂ NGƯỜI (PARTS OF THE BODY) CÁC TỪ NGỮ CHỈ CÁC CƠ quan liêu Ở BỤNG (ABDOMINAL ORGANS) CÁC GỐC TỪ (WORD ROOTS) CHỈ CÁC BỘ PHẬN TRÊN CƠ THỂ NGƯỜI BẰNG CẤP y khoa TÀI LIỆU THAM KHẢO
Bác sĩ
Bác sĩ siêng khoa
Các chuyên viên ngành y tế tương cận
Các chuyên khoa
Bệnh viện
Phòng/ban trong dịch viện
Các trường đoản cú ngữ chỉ các thành phần trên khung người người
Các tự ngữ chỉ phòng ban ở bụng
Các nơi bắt đầu từ chỉ thành phần trên khung hình người
Bằng cung cấp y khoa
Attending doctor: chưng sĩ điều trị
Consulting doctor: chưng sĩ hội chẩn; bác sĩ tham vấn. đn. Consultant
Duty doctor: bác sĩ trực. đn. Doctor on duty
Emergency doctor: bác bỏ sĩ cấp cho cứu
ENT doctor: bác bỏ sĩ tai mũi họng
Family doctor: chưng sĩ gia đình
Herb doctor: lương y đông y, lương y. đn. Herbalist
Specialist doctor: chưng sĩ chăm khoa
Consultant: chưng sĩ tham vấn; bác sĩ hội chẩn. đn. Consulting doctor
Consultant in cardiology: bác sĩ tham vấn/hội chẩn về tim. đn. Consultant cardiologist
Practitioner: bạn hành nghề y tếMedical practitioner: bác sĩ (Anh)General practitioner: bác bỏ sĩ đa khoa
Acupuncture practitioner: bác sĩ châm cứu. đn. Acupuncturist
Specialist: bác sĩ chuyên khoa
Specialist in plastic surgery: bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật tạo ra hình
Specialist in heart: chưng sĩ chăm khoa tim. đn. Cardiac/ heart specialist
Eye/heart/cancer specialist: chưng sĩ siêng khoa mắt/ siêng khoa tim/ chăm khoa ung thư
Fertility specialist: chưng sĩ chuyên khoa hiếm muộn với vô sinh. đn. Reproductive endocrinologist
Infectious disease specialist: bác bỏ sĩ chăm khoa lây
Surgeon: bác bỏ sĩ khoa ngoại
Oral maxillofacial surgeon: bác bỏ sĩ nước ngoài răng hàm mặt
Neurosurgeon: bác bỏ sĩ nước ngoài thần kinh
Thoracic surgeon: bác sĩ nước ngoài lồng ngực
Analyst (Mỹ): chưng sĩ chuyên khoa vai trung phong thần. đn. Shrink
Medical examiner: chưng sĩ pháp y
Dietician: bác bỏ sĩ siêng khoa dinh dưỡng
Internist: bác bỏ sĩ khoa nội. đn. Physician
Quack: thầy lang, lang băm, lang vườn. đn. Charlatan
Vet/ veterinarian: bác sĩ thú y
